Tekenen. Als ik aan de 'gemiddelde volwassene' vraag of ie wel eens tekent, dan is het antwoord meestal 'nee, daar ben ik niet zo goed in'. Of 'nee, ik ben niet zo creatief'... We hebben blijkbaar allerlei ideeën over wat tekenen is - een KUNST-vorm! - of hoe het er uit moet zien - iemand anders moet meteen herkennen wat ik heb getekend! En het MOOI vinden! - en waar het voor dient.

Ik pleit voor wat anders. Om tekenen als een tool te zien, en niet als een doel. Om te genieten van het proces van maken, in plaats van alleen waarde aan het eindresultaat toe te kennen. Om het tekenen centraal te stellen, in plaats van de tekening.

En waarom?

Omdat tekenen je zoveel kan brengen. En daar hoef je niet mooi/realistisch/herkenbaar voor te tekenen. Je hoeft geen techniek te beheersen, het juiste perspectief weten toe te passen, of allerlei vormgevingsregels uit je hoofd te kennen.

Je moet er wat anders voor doen. En dat ligt op een ander vlak.

Of je het durft, ook al denk je het niet te kunnen.

Of je jezelf de ruimte geeft, en een beetje tijd.

Of je er van kunt genieten, ook al komt het er niet uit zoals je het in je hoofd hebt voorgesteld.

Of je jezelf kunt toestaan om fouten te maken, te experimenteren, te mislukken, en er van te leren. Om dingen uit te proberen, onbevreesd, met open blik en een milde houding.

Want dan... Dan kan tekenen je zoveel opleveren!

Plezier. Want het is leuk. Het brengt je weer terug in je spelende aard. En dat hebben we nodig. Om te leren, onszelf te ontwikkelen, te genieten.

Beter onthouden. Want wat je tekent, onthoud je beter. Veeeel beter.

Ontspanning, en afleiding. Tekenen ontspant je hoofd. Als je bezig bent om iets na te tekenen (of alleen al door lijnen te trekken op papier) dan is er in je hoofd niet veel ruimte om te piekeren. Er is alleen het papier, je hand, je oog, en de focus op wat je aan het doen bent. Er zijn mensen die het gebruiken om zichzelf af te leiden van een onprettige situatie. Zoals vliegangst.

Rust in je hoofd. Als je je gedachten, je ideeën, je zorgen uittekent, buiten jezelf, op papier, dan gebeurt er iets wonderlijks in je hoofd. Je hersenen worden even ontslagen van de taak om dingen vast te houden. En omdat je het buiten jezelf hebt gebracht, kan het je ook wat anders brengen. Namelijk:

Helderheid. Wat je buiten jezelf zet, kun je met een andere blik bekijken. Je kunt nieuwe verbanden zien, doordenken, tot nieuwe inzichten komen. En daardoor brengt tekenen je ook meer reflectievermogen. 

Ideeën overbrengen. Heb je ooit iets ingewikkelds moeten uitleggen in woorden alleen? Of in bulletpoints? Als je een idee uittekent om aan iemand anders uit te leggen, dwingt het tekenen je te focussen op wat je nou écht wilt zeggen. Waar gaat het om? Wat is de kern? En omdat het in een plaatje gegoten is, kan een ander het beter overzien, begrijpen en onthouden. Ons brein slaat namelijk dingen in plaatjes op...

Meer creativiteit. De mens is een maakmachine. Wij maken dingen. En daarvoor bedenken we iets. We krijgen een idee. Of we lopen tegen een probleem aan. En tekenen is maken. Als je tekent, gaat je brein in een andere stand. Minder lineair. Meer 'alle kanten uit'. En dat leidt weer tot andere ideeën en inzichten.

Focus. Als je tekent, gebruik je je hele brein. Er is minder ruimte om 'af te dwalen'. Je focust beter op wat je aan het doen bent. En die focus leidt ook weer tot het volgende:

Opmerkzaamheid. Je gaat beter (leren) kijken. Er vallen je steeds meer dingen op. Je blik verruimt. Letterlijk. En dat straalt uit naar allerlei andere gebieden in je leven en je werk.

Je gaat intenser beleven. Dat gebeurt mij vooral als ik mijn dag teken in mijn visual journal. Of als ik bezig ben met iets na te tekenen. Van alle tekeningen die ik in deze staat heb gemaakt, weet ik nog precies waar dat was en hoe het voelde. Het brengt me weer terug naar mijn vakantie, als ik mijn getekend reisdagboek inkijk. En daardoor zijn het sterkere en waardevolle herinneringen.

​Allemaal fijne redenen om het tekenen (weer eens) op te pakken. Durf jij het aan?

Tekenen kun je op zoveel manieren gebruiken. Een van mijn favoriete is Visual journaling. Dagboektekenen. Ofwel: op papier je dag (of week, maand, wat je ook wilt) vastleggen, in woord en beeld.

Waarom zou je dat eigenlijk doen?
Omdat het heerlijk is om even de tijd voor en met jezelf te nemen. Omdat papier en pen zo fijn zijn om je te helpen overdenken. Omdat ik er altijd een helderder hoofd aan overhoud, nieuwe inzichten krijg, ideeën opdoe. Bovendien, als ik terugblader heb ik een overzicht van mijn dagen. Wat heb ik beleefd, meegemaakt, wat is me opgevallen? Als het is beschreven en getekend, blijft het me bij...

Dit komende jaar heb ik besloten om méér met woorden te doen. Meer te schrijven, en dat ook met tekenen te combineren. Want we denken wel dat een beeld meer zegt dan 1000 woorden, maar die woorden zijn ook nodig om je beeld te begrijpen.

Bovendien, ik hou van schrijven. 

Ik heb er speciaal een nieuwe agenda voor gekocht: een Hobonichi Techo met een dag per pagina (maar je kunt er net zo goed een schetsboek naar keuze voor gebruiken). Een lekker formaat, met fijn papier om op te schrijven én te tekenen (een grote frustratie van mijn Moleskine dagagenda van 2019, waardeloos papier om op te tekenen). Die agenda ligt op mijn werkkamer, waar ook allemaal tekenspullen bij de hand zijn. 

In de loop van de avond - ergens na het eten en voor het slapen gaan - ga ik boven zitten en neem 10 minuten de tijd om mijn dag de revue te laten passeren.

Wat me opviel, wat ik wil vastleggen, dat schrijf en/of teken ik. En als ik weer eens geen puf heb, of er 'te laat' aan denk en ik geen tijd er voor meen te hebben: dan neem ik een korte adempauze, kies 1 pen en schrijf een paar woorden op over deze dag.

Kost minder dan een minuut. Heb ik toch nog even dat moment voor mezelf, een herinnering voor later én ik sluit bewust de dag af.

Wil je ook starten met Visual Journaling? In de afbeelding hieronder vind je mijn aanpak hiervoor. En op mijn Instagram-pagina plaats ik regelmatig voorbeelden van visual journals in mijn feed en stories.

​Maak het niet te groot(s), en geniet van het uitproberen en doe-maar-watten. 

Veel tekenplezier!

​Ik heb bijna altijd tekenspullen bij me. Omdat 'je-weet-maar-nooit-wanneer-ik-er-zin-in-krijg-en-dan-moet-ik-wel-tekenspullen-bij-de-hand-hebben'... Negen van de 10 keer komen ze mijn tas niet uit. Gewoon omdat ik vergeet dat ik ze bij me heb. Of omdat ik denk er geen tijd voor te hebben. Of omdat ik niet durf in gezelschap (ja, dat overkomt me vaak...).

De keren dat ik het wél doe, dat ik het durf, dat ik er aan denk, omdat het me helpt om even tot mezelf te komen, mijn gedachten op een rij te krijgen en te ont-spannen: dan ben ik zó blij dat ik iets bij me heb! En dat hoeft helemaal niet eens zo veel te zijn.

Iets om op te tekenen. Een vel papier. Een klein boekje. Of een agenda.
Iets om mee te tekenen. Een lekkere vulpen. Of een watervaste fineliner. Of een veelkleurig potlood (heeeeele fijne creatieve lijnen krijg je daarvan...).
Stop het bij elkaar in een kleine etui. Of een zijvak van je tas of jas. En voilá: de altijd-bij-de-hand tekenkit. Nooit meer de smoes dat je niks hebt om mee te tekenen.

En dan? Dan doe je als volgt.
Zodra je voelt dat de stress je naar de keel vliegt. Of als je tekenkriebels krijgt. Of een vol hoofd hebt. Of als je iets om je heen ziet dat je nog nooit eerder is opgevallen.

Stop dan wat je aan het doen bent. Eventjes maar. Vijf minuten. Of 10. In één minuut kan het ook.

Pak je tekenkit. Pak één pen. Gewoon, niet al te veel over nadenken.

Sla een lege pagina open. En zet die pen op papier. Beweeg die op dat vel terwijl je kijkt naar dat gekke ding dat je voor je ziet. Volg de lijnen met je ogen en zet die lijnen op het papier. Het heft niet perfect. Liever niet zelfs.

Of teken je gedachten. Kras wat weg. Doodle jezelf zen. Maak cirkels, lijnen, blaadjes, hartjes. Zonder oordeel. Het hoeft niks te worden, het is alleen een moment om jezelf rustig te tekenen.

Pagina vol? Of is je tijd om? Voel even hoe het was om dit te doen. Kijk met mildheid naar wat er op papier is gekomen. En geeft jezelf een schouderklopje dat je deze tijd voor jezelf hebt genomen.
​
Voel je de ruimte in je hoofd? In je lijf?

​Experimenteren is te leren. Ik spreek uit ervaring. Ik was van nature niet zo'n experimenteerfanaat. Ik wilde wel zeker weten dat dingen gaan lukken. En wel zoals ik het voor me zie. Vooral als het gaat om tekenen, of dingen maken, of schrijven.

Maar daar heb je niks aan. Want experimenteren houdt in dat je open staat voor wat er zich aandient. Dat kan en mag dus ook iets heel anders zijn. Een zijpaadje. Een verrassende andere uitkomst. Of mislukken! (niks mislukt écht: zie het als een waardevolle les in hoe het 'niet moet')

Ik heb experimenteren echt moeten leren. Oefenen met dingen uitproberen. Mezelf permissie geven om te prutsen. Zonder die krijsende aap op m'n schouder - mijn innerlijke criticus - het roer in handen te geven. Kleine dingen. En als het toch nog spannend, of moeilijk, of eng bleek: nóg kleinere dingen. 

Soms - als mijn hoofd of mijn agenda overloopt, of als er heftige dingen spelen - vergeet ik dat ik een experimenteerstand heb. Een knopje dat ik om kan zetten en mezelf toestemming geeft om maar wat te doen. 'Doe-maar-watten' noemde Marieke van Dam het tijdens onze dwaalsessie. Het mag speels, het mag klein, het mag kort. Het mag van alles worden. Het mag ook niks worden. 

Dus nu heb ik bewust het doe-maar-watten, het praktisch prutsen voor perfectionisten, toegevoegd aan mijn dag. Doe je mee?

​Verzamel wat losse spullen om je heen. Wat papier, wat pennen, die stift die je ooit kocht en nog niet hebt uitgeprobeerd. Een oud tijdschrift of boek.

Zet een timer op 5 minuten. Of 3, als je durft.

Zodra je die 'AAN' zet, ga je wat doen. Verstand op 0. Blik op oneindig. Geen verwachtingen. Geen eindbeeld.

Pak waar je aandacht naar toe gaat. Zet een paar strepen. Plak er wat overheen. Schrijf er je gedachten bij. Kras ze door (of niet). Plak er nog wat anders over. Of teken er wat bij. (en doe deze stappen en alle andere die je zelf bedenkt in willekeurige volgorde). 

Als de timer afgaat, ben je klaar. En als je wilt, ga je lekker door. Ik zou je niet uit je flow willen dwingen. 

Herhaal zo vaak als je wilt. Of zo vaak en zo lang als je nodig hebt. Begin wel met die timer op een paar minuten, want dat is soms nodig om 'op gang te komen' en om de drempel te verlagen.

Zie je hoeveel je kunt doen in een paar minuten? En merk je op wat er in je hoofd gebeurt? Zat er een innerlijke stem in je oor te tetteren? Of was het heerlijk stil en verloor je jezelf in het prutsen?

Schrijf het op. En als je wilt, laat het me weten. Ik ben benieuwd!

Ik geniet echt van tekenen. En ik heb regelmatig het vervelende gevoel dat ik niet weet 'wat ik zal tekenen'. Dan pak ik mijn schetsboek (of een los vel papier, want ik vind het ook wel 'zonde' om daar m'n goede papier of mijn mooie-tekeningen-boek voor te gebruiken) en dan doe ik deze opwarmoefening. Lijnen trekken. Met potlood, met een marker, met een brushpen. Maar ook wel eens met een penseel en inkt, aquarel of ecoline. En maar lijnen trekken. In verschillende richtingen, vanuit verschillende hoeken, variërend in lengte. Zoveel mogelijk parallel aan elkaar, zodat ik ook echt tekenmeters maak die bijdragen aan strakkere lijnen. 

Dat doe ik vervolgens ook met cirkels (want ik vind dat mijn cirkels meer op eieren lijken dan op mooie rondjes). Van groot naar klein (van buiten naar binnen) of juist van klein naar groot (juist ja, van binnen naar buiten toe.

Vijf minuten. Dan valt me meestal wel iets te binnen wat ik kan tekenen. Of niet, maar dan heb ik toch wat tekencentimeters gemaakt. En ik voel me meteen ook meer ontspannen.

Zondag. Tijd om even te chillen en weer eens wat Skillshare lesjes te volgen. Gewoon omdat het leuk is en omdat ik er steeds weer wat van leer...

Vandaag een les van Timothy Goodman (van de Sharpie Art Workshop) en nog iemand. Gebaseerd op 'Quotes on shit'. Grappig hoe dat werkt, want nu komen er allemaal ideeën in mijn hoofd, wat ík er mee zou kunnen... Zo fijn hoe dat werkt, inspiratie vinden. Je hoeft het alleen op te zoeken, en het door je heen laten stromen.

Het vindt zijn weg wel...

Als je alles als één groot experiment ziet, kan er niets écht mislukken. Het wordt hooguit anders dan verwacht. Je denkt van tevoren altijd wel te weten waar je uit gaat komen. Uit wílt komen. En daar zit 't 'm in. In die verwachtingen, en hoe star je daar aan vasthoudt.

Mag je dan geen verwachtingen hebben? Natuurlijk wel. Als je ergens aan wilt beginnen - een droom, idee, plan, of gewoon een tekening - is de eerste stap dat je verwacht je het te kunnen dóen. Het kunnen volbrengen. Maar dáár mag het stoppen, wat mij betreft. Want anders gaan alle mooie lessen verloren. Of stop je met maken. Of begín je er sowieso niet aan. En dat is pas de échte mislukking...

In de afgelopen vakantie heb ik met mezelf afgesproken tijd te máken om te experimenteren en wat aan te rommelen, als het om tekenen gaat. Dat is namelijk het nadeel als het als 'werk' gaat voelen: al het speelse verdwijnt stapje voor stapje, en het moet allemaal wel lukken.

Voor mij is dat een recept voor rampzaligheid. Ik heb al een sterke (strenge) mening over mijn eigen werk, maar als mijn perfectionistische innerlijke criticus ze er ook mee gaat bemoeien, en mijn schuldgevoel opspeelt omdat ik tijd loop te verdoen, gaat het creatieve werk er aan onderdoor.

Tijd om weer te genieten van maken. Zonder dat het iets hoeft te zijn of te worden. Om te experimenteren met materiaal, om gewoon maar ergens op een blanco vel te beginnen en wel te zien waar het eindigt (want ik leer er altijd wel iets van). Iedere ochtend mag ik van mezelf een uur lang spelen. Een aanklooiuurtje. Voordat het grotemensenwerk van start gaat. Dat geeft energie voor de rest van de dag en inspireert me enorm.

Om de boel een beetje op gang te helpen, besloot ik deze week een Spark File aan te leggen, van (teken)werk dat me inspireert en waar ik van kan leren. Een knipselboekje met ideeën en waar ik ook de geleerde lessen in opteken. Gisteren plakte ik de eerste plaatjes er in, en meteen begint het weer te stromen...

Vanochtend tijdens mijn aanklooiuurtje maakte ik de infoschets hieronder. Geïnspireerd door Jan Rothuizen. Met mijn eigen twist. En ik genoot er van, omdat er zoveel lagen in zitten.

• Informatie over wat de voorwerpen op mijn bureau/de schets voor doel hebben en waarom ze er zijn.
• Inzichten, die oppoppen op het moment dat ik aan het schrijven en tekenen ben, en die een extra dimensie toevoegen.
• Verslaglegging: ik kan hier over een hele poos naar kijken en weer precies weten wat ik deed en wat het voor moest stellen. En iemand anders die er naar kijkt heeft een indruk van mijn aanklooiuurtje en wat voor materiaal ik hierbij gebruikte.
• Stijloefening: wat vind ik fijn om te doen, wat past bij mij? Zwart/wit, lijnen die variëren in dikte, een beetje schaduw, tekst er bij.

Als je je stijl wilt ontdekken of ontwikkelen, dan beveel ik je zo'n aanklooiuurtje van harte aan! Of maak er een speelkwartier van...

Dit is waarom ik teken, waarom ik een 'visual journal' bijhou. Sommigen zouden het een art journal noemen, maar art heeft voor mij een beladen betekenis. Want wat ís kunst nou helemaal? En mijn tekeningen zijn helemaal niet zo mooi als die van anderen, die échte kunstwerkjes in hun schetsboeken hebben gemaakt.

Ik teken niet iedere dag, en niet altijd 'naar het leven'. Het soort tekeningen van vandaag maak ik om mijzelf even helemaal in het hier-en-nu onder te dompelen. Vlak voor ik dit tekende, overwoog ik werkelijk om nog éventjes langs de tekenwinkel te gaan om wat nieuwe kleuren ecoline te kopen. Kleuren waarvan ik dacht die nú nodig te hebben. En dat terwijl ik kasten, laatjes, bakjes vól teken- en schilderspul heb, en een deel daarvan nog nauwelijks heb gebruikt.

Als ik mezelf dwing om even stil te zitten - vooruit dan, met een kop koffie en een koekje - besef ik dat het énige wat ik nu nodig heb, een schetsboek en één pen (of twee) is.

Dat bedenk ik terwijl ik een kop cappucino drink, het koekje eet en de verpakking voor mij leg. Er staan een Turkse zender aan, waar ik niets van versta, maar wat wel een vakantiegevoel geeft. Ondertussen teken ik de verpakking van mijn koekje. Lijn voor lijn. En het voelt voor langere tijd veel fijner dan nóg een potje ecoline kopen. Voor nú dan...